Nauka języka to nie tylko powtarzanie słówek i zapamiętywanie różnych struktur gramatycznych – te elementy są oczywiście ważne. Jednak język to również sposób myślenia i kultura danego narodu. W procesie nauki nie należy zapominać więc o różnych wytworach kultury, które mogą pomóc przybliżyć się do szwedzkiej mentalności. Warto słuchać muzyki, czytać książki po szwedzku, czy właśnie oglądać filmy. W dzisiejszym wpisie zanurzymy się nieco głębiej, bo przedstawimy 10 kultowych szwedzkich filmów, które odegrały ważną rolę w szwedzkiej kulturze.
„Siódma pieczęć” (szw. Det sjunde inseglet, 1957) – Ingmar Bergman
Fabuła filmu opiera się na tym, że rycerz powracający z krucjaty gra w szachy ze Śmiercią, jednocześnie szukając sensu życia w obliczu zarazy. Jest to klasyk nie tylko szwedzkiego, ale i światowego kina. Ta filozoficzna rozprawa o wierze, śmierci i milczeniu Boga jest symbolem szwedzkiego egzystencjalizmu.
„Fanny i Aleksander” (szw. Fanny och Alexander, 1982) – Ingmar Bergman
To wielowarstwowy film opowiadający o dzieciństwie rodzeństwa – tytułowych Fanny i Aleksandra – w Szwecji na początku XX wieku. Akcja rozpoczyna się w czasie Bożego Narodzenia w zamożnej, artystycznej rodzinie Ekdahlów, która celebruje życie pełne ciepła, miłości, wolności i sztuki. Po śmierci ich ojca, matka dzieci wychodzi za mąż za surowego i despotycznego biskupa Vergerusa. Rodzeństwo zostaje przeniesione do jego mrocznego domu, gdzie doświadcza psychicznej i fizycznej opresji. Z czasem pojawia się szansa na ucieczkę i odzyskanie wolności. Podobno jest to jeden z najbardziej osobistych filmów Bergmana, nagrodzony czterema Oscarami.
„Jak w niebie” (szw. Så som i himmelen, 2004) – Kay Pollak
Znany dyrygent powraca do rodzinnej wioski i zakłada chór, odmieniając życie jej mieszkańców. Film odniósł wielki sukces komercyjny i artystyczny. Porusza tematy przebaczenia, traumy i siły, jaką niesie muzyka.
„Ofiara” (szw. Offret, 1986) – Andriej Tarkowski (produkcja szwedzka)
Intelektualista próbuje ocalić świat przed nuklearną zagładą poprzez ofiarę z własnego życia. Chociaż reżyser tego filmu tak naprawdę jest Rosjaninem, film został zrealizowany w Szwecji i mocno wpisał się w lokalne kino artystyczne.
„Tylko matka” (szw. Bara en mor, 1949) – Alf Sjöberg
Akcja filmu toczy się na szwedzkiej wsi i koncentruje się na losach Marii, młodej ubogiej i kobiety, która samotnie wychowuje dziecko. Jej życie naznaczone jest ciężką pracą fizyczną, społecznym odrzuceniem i codzienną walką o godność. Mimo przeciwności losu, Mari stara się zapewnić dziecku lepszą przyszłość i zachować poczucie własnej wartości. Film ukazuje brutalną rzeczywistość kobiet w patriarchalnym, konserwatywnym społeczeństwie, gdzie samotna matka jest postrzegana z pogardą. To poruszający portret kobiecej siły, determinacji i samotności. Jest to jeden z pierwszych filmów portretujących życie kobiet w szwedzkim społeczeństwie wiejskim.
„Uśmiech nocy” (szw. Sommarnattens leende, 1955) – Ingmar Bergman
Akcja toczy się na przełomie XIX i XX wieku. Grupa ludzi z różnych klas społecznych – adwokat, jego młoda żona, była kochanka, syn, służący i aktorka – zostaje zaproszona na weekend do wiejskiej posiadłości. Miłosne intrygi, zazdrość, zdrady i namiętności splatają się w pełną humoru i lekkości opowieść o miłości i pożądaniu. To jedna z nielicznych komedii Bergmana.
„Barnvagnen” 1963 – Bo Widerberg
Młoda kobieta zachodzi w ciążę i musi zmierzyć się z tym, co oczekuje od niej społeczeństwo. Ten film reprezentuje tzw. „nowe kino szwedzkie”, które jest bardziej społeczne, realistyczne i zaangażowane politycznie.
„Kochanka” (szw. Älskarinnan, 1962) – Vilgot Sjöman
Film przedstawia romans żonatego mężczyzny z młodą kobietą oraz ich emocjonalną walkę. Film ten zapoczątkował odważniejsze podejście do seksualności w szwedzkim kinie.
„Ona tańczyła jedno lato” (szw. Hon dansade en sommar, 1951) – Arne Mattsson
Film opowiada historię Görana, młodego studenta z miasta, który spędza lato na szwedzkiej wsi. Tam poznaje piękną Kerstin, córkę lokalnego rolnika. Młodzi zakochują się w sobie i przeżywają intensywny romans. Ich uczucie zostaje jednak wystawione na próbę przez konserwatywne, religijne otoczenie oraz tragiczne wydarzenia, które prowadzą do dramatycznego finału. Film wzbudził międzynarodową sensację przez śmiałe, jak na tamte czasy, sceny nagości – w szczególności nagą kąpiel bohaterki. Zyskał miano „skandynawskiego skandalu” i był szeroko komentowany zarówno pozytywnie (za artystyczną odwagę), jak i negatywnie (za „niemoralność”).
„Chłopiec z niebios” (ang. Boy from Heaven, 2022) – Tarik Saleh
Egipski student z rybackiej rodziny trafia do elitarnej uczelni Al-Azhar, gdzie wplątuje się w polityczne intrygi. Choć akcja dzieje się w Egipcie, film jest szwedzką produkcją i zdobył nagrodę w Cannes. Współczesne kino, które jest zaangażowane politycznie i zwraca uwagę na aktualne problemy.
