Szwedzkie góry – Fjäll w 2024

W dzisiejszym artykule przeniesiemy się w malownicze rejony szwedzkich fjäll, czyli gór, gdzie natura prezentuje swoją niepowtarzalną urodę. Szwedzkie góry nie tylko emanują pięknem, ale również są miejscem fascynujących zjawisk geologicznych oraz życia roślinnego i zwierzęcego. Razem zgłębimy tajemnice tych obszarów, analizując fragmenty tekstu, którego całość możecie przeczytać klikając w ten link:

Sprawdź tutaj – https://www.so-rummet.se/fakta-artiklar/latta-fakta-om-fjallen#

Szwedzkie góry – tłumaczymy

Przygotujcie się na podróż pełną zaskakujących faktów, malowniczych krajobrazów i inspirujących historii z zakątków szwedzkich fjäll!

Ett berg kallas för fjäll om det inte växer träd längst upp.
Det är för kallt för att det ska växa några träd där.
Högst upp på fjället kan det vara så kallt att snö och is inte smälter på sommaren.
På vissa fjäll har snön packats till is.
Det tjocka istäcket kallas glaciär.
Det är farligt att vara på glaciärer.
Djupa sprickor kan lura under snön.

Góra jest nazywana fjäll, jeśli na jej szczycie nie ma drzew.
Jest tam zbyt zimno, aby mogły tam rosnąć drzewa.
Na szczycie góry może być tak zimno, że śnieg i lód nie topnieją latem.
W niektórych górach (fjäll) śnieg zbija się w lód.
Gruba warstwa lodu nazywana jest lodowcem.
Przebywanie na lodowcach jest niebezpieczne.
Pod śniegiem mogą ukrywać głębokie pęknięcia.

Skanderna
Den skandinaviska fjällkedjan, Skanderna, bildades när den nordamerikanska jordskorpsplattan krockade med den nordeuropeiska för ca 400 miljoner år sedan.
Bergarterna ligger staplade ovanpå varandra som takpannor.
Fjällkedjan har fått sina typiska former med skålformiga U-dalar mellan skarpare bergskammar genom glacial erosion under istider och av nutida glaciärers nednötning.

Skandy
Skandynawskie pasmo górskie, Skandy, powstało, gdy płyta tektoniczna Ameryki Północnej zderzyła się z płytą północnoeuropejską około 400 milionów lat temu.
Skały są ułożone jedna na drugiej jak dachówki.
Typowy kształt pasma górskiego, z dolinami w kształcie litery U pomiędzy ostrzejszymi grzbietami, powstał w wyniku erozji lodowcowej podczas epok lodowcowych oraz erozji współczesnych lodowców.

Sveriges högsta fjäll
Det högsta fjället i Sverige är Kebnekaise.
Kebnekaise ligger i Lappland, i Norrbottens län.
Toppen är täckt av en glaciär. Därför blir höjden på Kebnekaise litet olika beroende på vilken årstid det är när man mäter.
Har glaciären smält så sjunker höjden och tvärtom.
De senaste åren har glaciären smält.
Höjden är cirka 2 111 meter över havsytan. Andra höga fjäll är Sarektjåkkå och Sulitelma.

Najwyższa góra Szwecji
Najwyższą górą w Szwecji jest Kebnekaise.
Kebnekaise znajduje się w Laponii, w regionie Norrbotten.
Szczyt pokryty jest lodowcem.
Dlatego wysokość Kebnekaise różni się nieznacznie w zależności od pory roku, w której dokonywany jest pomiar.
Jeśli lodowiec topnieje, wysokość spada i odwrotnie.
W ostatnich latach lodowiec stopniał.
Wysokość wynosi około 2 111 metrów nad poziomem morza. Inne wysokie góry to Sarektjåkkå i Sulitelma.

Väder, vind och vatten
Det regnar och snöar mycket i fjällen. Det beror på att fuktiga västvindar från Atlanten glider upp över fjällkedjan.
Luften blir då kallare och fukten förvandlas till nederbörd över fjällen.
Vädret i fjällen växlar snabbt. Man bör ta med extrakläder när man går på långtur för att kunna hålla sig torr och varm. På vintern kan det betyda skillnaden mellan liv och död.
I fjällen ser man hur klimatet blir varmare. Träden växer högre upp på sluttningarna än för 50 år sedan. Glaciärerna krymper. Om inte klimatförändringarna hejdas kommer glaciärerna att försvinna helt till slut.
När snön smälter i fjällen på vårarna rinner stora mängder vatten nerför fjällsidorna. Vattnet bildar bäckar och åar som mynnar i älvar. Sverige har många stora älvar som flyter från fjällkedjan ner till havet.

Pogoda, wiatr i woda
W górach pada dużo deszczu i śniegu. Dzieje się tak, ponieważ wilgotne wiatry zachodnie znad Atlantyku przesuwają się nad pasmem górskim.
Powietrze staje się wtedy chłodniejsze, a wilgoć zamienia się w opady nad górami.
Pogoda w górach szybko się zmienia. Wybierając się na długą wędrówkę, należy zabrać ze sobą dodatkową odzież, aby pozostać suchym i ciepłym. Zimą może to oznaczać różnicę między życiem a śmiercią.
W górach widać, jak klimat się ociepla. Drzewa rosną wyżej na zboczach niż 50 lat temu. Lodowce kurczą się. Jeśli zmiany klimatu nie zostaną powstrzymane, lodowce w końcu całkowicie znikną.
Kiedy wiosną w górach topnieje śnieg, duże ilości wody spływają po zboczach gór. Woda tworzy strumienie i rzeki, które wpadają do rzek. Szwecja ma wiele dużych rzek, które spływają z pasma górskiego do morza.