Tidsprepositioner, czyli szwedzkie przyimki czasu, to małe słówka o wielkim znaczeniu. Pomagają nam opisać czas, a konkretnie określić: kiedy coś się wydarzyło, jak długo trwało, czy często się powtarza.
Do wyboru mamy kilka tidsprepositioner i warto tych przyimków czasu się nauczyć na pamięć, ponieważ lubią się mylić i mieszać. Najłatwiej będzie je zapamiętać dzięki pytaniom, które sobie będziemy zadawać.
Przyimki czasu – zadaj sobie pytanie, a poznasz tidsprepositioner
När…?, czyli kiedy
Jeśli pytamy o to, kiedy coś się wydarzyło, możemy odpowiedzieć dwojako. Po pierwsze możemy odpowiedzieć, że coś już się wydarzyło w przeszłości. Tak, jak pisaliśmy w naszym bezpłatnym e-booku Szwedzkie czasy – jeśli coś wydarzyło się w konkretnym momencie w przeszłości, używamy czasu preteritum. Drugim sposobem jest powiedzenie, że coś ma się dopiero wydarzyć, więc będziemy przemieszczać się w futurum.
Aby określić jak często wykonujemy pewną aktywność, użyjemy takich oto tidsprepositioner: i, om oraz per.
I
może być używane w wielu przypadkach, poza rokiem, dniem, dobą i nocą. Czyli mogą to być sekundy, minuty, godziny, tygodnie, miesiące…
📅 Igår – wczoraj
⌛ I fjol (lub też förra året) – w zeszłym roku
🌄 I morse – dziś rano
🗓️ I tordags – w ubiegły czwartek
I fjol lärde han sig att åka skidor.
W zeszłym roku on nauczył się jeździć na nartach.
Jag springer två gånger i veckan.
Biegam dwa razy w tygodniu.
Hon åker buss några gånger i månaden.
Ona jeździ autobusem kilka razy w miesiącu.
OBS! Tutaj mamy zawsze rzeczownik w formie określonej! Veckan, månaden, itd.
OM
Aby opisać sekundy, minuty, godziny, tygodnie, miesiące używamy właśnie przyimka czasu om.
⌚ om dagen – na dzień
⏲️ om dygnet – na dobę
🕰️ om året – na rok
Vi måste borsta tänderna två gånger om dagen.
Musimy myć zęby dwa razy dziennie.
Vi åker dit en gång om året.
Jeździmy tam raz w roku.
OBS! Tutaj mamy zawsze rzeczownik w formie określonej! Dagen, året, itd.
PER
Można używać tak, jak w przypadku om/i. Jedyną różnicą jest to, aby rzeczownik zawsze był w formie nieokreślonej.
📆 per vecka – na tydzień
⏳ per år – na rok
🌙 per natt – na noc
Jag äter kött två gånger per vecka.
Jem mięso dwa razy w tygodniu.
Han åker till Stockholm flera gånger per år.
On jeździ do Sztokholmu kilka razy w roku.
OBS! Na pytanie hur ofta można też użyć słowa varje zamiast tidsprepositioner (przyimka czasu).
När brukar…?, czyli coś się dzieje zazwyczaj, regularnie
Jeśli mówimy o tym, kiedy coś się zwykle dzieje, często stosuje się przyimek czasu „på”. W tym przypadku rzeczownik, który znajduje się przy på i określa nam czas, musi mieć formę bestämt, czyli określoną. Można opisywać to, co dzieje się w tygodniu czy roku, ale też w określonych częściach dnia.
🌅 på morgonen – på morgnarna – rano – w każdy ranek
🌇 på kvällen – på kvällarna – wieczorami – w każdy z wieczorów
📅 på torsdag – på torsdagar – w czwartek – w każdy czwartek
🎄 på julen – på jularna – w Boże Narodzenie – w każde Boże Narodzenie
☀️ på sommaren – på somrarna – latem – każdego lata
Hur länge?, czyli jak długo
Jeśli chcemy odpowiedzieć na pytanie jak długo?, mamy do wyboru cztery tidsprepositioner: i, på, till, sedan. Zatem używamy ich oczywiście w zależności od sytuacji.
I
Tego przyimka czasu używamy, kiedy chcemy opisać, że coś trwało przez określony czas, na przykład, jak długo wykonywaliśmy pewną czynność. Przykładem mogą być:
🕒 i en halv timme – przez pół godziny
📅 i 2 veckor – przez dwa tygodnie
Vi har paus i en halv timme.
Mamy półgodzinną przerwę.
Jag har bott i Ireland i två år.
Mieszkałam w Irlandii przez dwa lata.
På
På używamy dokładnie tak, jak i, jeśli zdanie ma być przeczące.
Jag har inte varit där på fem år.
Nie byłem tam przez pięć lat.
Jag har inte sett henne på länge.
Nie widziałam jej od dawna.
Jag har inte sovit på tre nätter.
Nie spałam przez trzy noce.
Till
Tidsprepositioner till używamy, gdzie stawiamy ograniczenie czasowe, kiedy sygnalizujemy, że coś się zakończyło.
Jag kan stanna till solnedgången.
Mogę zostać do zachodu słońca.
Sedan
Przyimka czasu sedan używamy, by opisać co, co wciąż się dzieje.
Anna har bott i Stockholm sedan 2009.
Anna mieszka w Sztokholmie od 2009 roku.
Johan har varit sjuk sedan i tisdags.
Johan jest chory od wtorku.
Hur fort?, czyli jak szybko…
Aby odpowiedzieć jak szybko wykonana została jakaś czynność lub ile czasu zajmuje zrobienie czegoś, używamy przyimka czasu på.
Man går till banken på 10 minuter.
Do banku idzie się 10 minut.
Jag cyklar till skolan på en kvart.
Jazda rowerem do szkoły zajmuje mi kwadrans.
Man kan lära sig svenska på ett halvår.
Można nauczyć się szwedzkiego w pół roku.
